Một viên kim cương trong tự nhiên càng hiếm và càng đẹp thì càng có
giá trị cao. Đương nhiên là thế! Tuy nhiên độ hiếm và độ đẹp của kim
cương thường được dựa trên 4 tiêu chí sau : màu sắc, độ trong, độ lớn
(tính bằng carat) và việc chế tác chúng ra sao.

Một viên kim cương tốt phải là viên kim cương không màu. Nếu nhìn qua
thì mọi viên kim cương đều có vẻ không có màu sắc gì nhưng hầu hết các
viên kim cương thường lẫn một chút tạp chất và sẽ có vết màu vàng hoặc
trắng xám. Kim cương không màu – loại có giá trị nhất – được đánh hạng
“D” trong khi đó kim cương ngả màu vàng được đánh hạng “Z”.

Một viên kim cương có độ trong suốt cao sẽ khó nhìn hơn là một viên
kim cương có độ trong suốt thấp khi đưa ra ngoài ánh sáng. Điều này là
dễ hiểu vì các tạp chất có màu vàng và trắng xám sẽ làm chúng ta dễ nhận
biết hơn và dễ nhìn thấy hơn so với nền kim cương trong suốt. Đương
nhiên, kim cương hạng “D” cũng có độ trong suốt lớn hơn hạng “Z”.

Carat của kim cương được đo theo trọng lượng của chúng. Một carat
trương đương với 0.2 gram. Kim cương càng lớn, càng nặng thì tất nhiên
là càng hiếm. Carat được chia theo thang 100 điểm và 50 điểm thì tương
đương với một nửa carat (0.5 ct). Các viên kim cương tự nhiên bắt đầu có
trọng lượng trên một carat thì được coi là hiếm và có giá trị cao.

Việc chế tác kim cương thế nào cho đẹp là yếu tố duy nhất mà con
người có thể động tay vào để làm tăng giá trị của kim cương. Một viên
kim cương càng lấp lánh và càng phản chiếu ánh sáng ra nhiều hướng thì
càng đẹp. Đây không phải là việc dễ dàng và cần sự tính toán tỉ mỉ của
thợ kim hoàn. Chỉ một nhát cắt quá sâu hoặc quá nông cũng có thể làm
hỏng cả viên kim cương.

Túm lại, có 4 yếu tố ảnh hưởng tới giá trị của kim cương (trong tiếng
Anh gọi là 4C) : màu sắc (color), độ trong (clarity), carat và việc chế
tác của thợ kim hoàn (cut).